AZTIk bi itsaspeko autonomo sartu ditu euskal kostaldeko behaketa-sarean, itsas ekosistemei eragiten dieten prozesuak aztertzeko

AZTIk urpeko bi planeatzaile autonomo sartu ditu BIGFIS proiektuan, uren portaera biogeokimikoa monitorizatzeko

Datu horiek lagunduko dute ulertzen itsas korronteek nola eragiten dieten ziklo biogeokimikoei, funtsezkoak baitira itsasoko elikadura-katerako eta ekosistemarako

Gipuzkoako Foru Aldundiak ekimena babestu du Gipuzkoako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Sareari laguntzeko programaren bidez

Ziklo biogeokimikoa – organismoen eta haien ingurunearen artean karbonoa, nitrogenoa eta oxigenoa bezalako bizi-elementuen trukea eta eraldaketa barne hartzen dituena – ulertzea funtsezkoa da. Testuinguru horretan, AZTIk BIGFIS proiektuaren esparruan koordinatzen du 2024tik aurrera, ozeanoen zirkulazioak fitoplanktonaren mantenugaien ekoizpena sostengatzen duten funtsezko ziklo horietan nola eragiten duen aztertzen duen azterketa zehatz bat, ozeanoetako elikadura-katearen oinarria baita fitoplanktona.

Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatutako proiektuak itsaspeko bi planeagailu autonomo berritzaile erabiltzen ditu, sentsore aurreratuez hornitutako glider izenekoak. Gailu horiek EAEko kostaldea zeharkatzeko gai dira prozesu biogeokimiko ozeanikoak jarraitzeko, eta datuak ematen dizkiote klima-aldaketak itsas ekosistemetan dituen ondorioen bilakaeraren jarraipena egiten laguntzen duen behaketa-sareari. Informazio horrek, sateliteen edo zonan dauden behaketa-plataformen behaketa gehigarriekin batera (hala nola maiztasun handiko radarrak eta ainguratze-buiak), fisikaren eta biogeokimikaren arteko harremana hobeto ulertzen laguntzen du, ekosistema horietan duten eragina hobeto ulertzeko.

“Ur zutabean aldaketa biogeokimikoak monitorizatzeko lana konplexua da, baina gure gliderrei esker, neurketa zehatzak eta zabalak egin ditzakegu, 1.000 metroko sakonera eta 1.000 kilometroko distantzia arte, hilabete bat edo bi arteko aldietan”, azaldu du Ivan Manso AZTIko itsas teknologietan aditu eta proiektuaren koordinatzaileak.

Gainera, gailu horiek gutxieneko ingurumen-inpaktua dute, isiltasun osoan jarduten baitute eta flotagarritasunean aldaketak eginez mugitzen baitira, zerra-hortz formako ibilbideak eginez. “Azaleratzen diren bakoitzean, bildutako datuak transmititu eta hurrengo mugimenduetarako jarraibideak jasotzen dituzte”, gehitu du Mansok.

Gliderrek ikuspegi bakarra eskaintzen dute, ozeanoko fisikaren eta ziklo biogeokimikoaren arteko elkarreragina irudikatzen duen hiru dimentsioko informazioa emanez. Planeagailuek sentsore hidrografikoak dituzte uraren tenperatura eta gazitasuna neurtzeko. Gainera, horietako batek oxigeno, uhertasun, klorofila, materia organiko disolbatu eta nitratoen mailak neurtzeko sentsore gehigarriak ditu. Besteak arrain pelagikoen jarlekuak detekta ditzake ekozunda bati esker.

Behaketa-sare aurreratu baten osagarria

Gailu horiek Euskadiko behaketa-sare aurreratua aberasteaz gain, denbora-estaldura zabala duten datuak ere ematen dituzte, laginak hartzeko zailak diren lekuetan. Sare horretan sartzen dira OBSERVAMAR Bizkaiko Golkoko Klima Aldaketaren Itsas Behatokia eta EuskOOS Ozeanografia Operazionaleko Sistema, AZTIk Euskalmetekin lankidetzan jarduten duena. Azken horrek itsasoaren egoerari buruzko datuak eskaintzen ditu denbora errealean, euskal kostaldetik 150 kilometro itsaso barruraino.

BIGFIS proiektuak urtebeteko iraupena du, eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren finantza-euskarria du, Gipuzkoako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Sareari laguntzeko programaren bidez.