CIC bioGUNE eta Instituto Biofisika Europako proiektu aitzindari batean parte hartzen dute, CRISPR entzimen eboluzioari buruzkoa

RGNcestry nazioarteko proiektuak, ERC Synergy Grant bat jaso duenak, CRISPR nukleasien jatorri ebolutiboak aztertuko ditu, genomaren ediziorako tresna zehatzagoak eta diagnostiko molekular aurreratuak garatzeko helburuarekin

BRTAko kidea den CIC bioGUNEk eta Instituto Biofisikak (EHU – CSIC) iragarri dute Europako Ikerketa Kontseiluak (ERC) diru-laguntza eman diola RGNcestry – Tracing and harnessing the ancestry of RNA-guided nucleases proiektuari, entzima CRISPRren jatorri molekularrak eta eboluzioa argitzeko eta ezagutza hori baliatzeko helburua duen ekimen zientifiko berritzaileari.

Proiektua Chase Beiselek (Botnar Institute of Immune Engineering, Suitza) gidatzen du, eta Samuel Sternberg (Columbia Unibertsitatea, AEB), Raúl Pérez-Jiménez (CIC bioGUNE, Espainia) eta Israel S. Fernández (Biofisika, Espainia) dira parte-hartzaileak.

Horizon Europe programaren baitan finantzatua, ERC Synergy Grant munduko ikerketa-laguntzarik lehiakor eta ospetsuenetako bat da, nazioarteko bikaintasuneko talde arteko lankidetza sustatzen duena. 2025eko deialdian, 700 proposamenetik 66 kontsortzio baino ez ziren hautatu, guztira 684 milioi euroko inbertsioarekin. Horietatik bi Euskal Herrian garatuko direla izatea mugarri historikoa da, Euskadi CRISPR sistemetan ikerketa eta berrikuntzaren erreferente global gisa sendotuz.

CIC bioGUNE eta Biofisikako taldeek eboluzio molekularrean, biologia estrukturalan, biologia sintetikoan eta biofisika molekularrean duten esperientzia jarriko dute proiektuaren zerbitzura, ARNk gidatutako nukleasiek (RGNak), tartean CRISPR nukleasiek, nola sortu eta eboluzionatu zuten ulertzeko eta tresna bioteknologiko zehatzago, seguruago eta jasangarriago bihurtzeko.

“Laguntza hau lorpen ikaragarria da, baina, batez ere, aukera paregabea RGN berrien, tartean CRISPR sistemen, aurkikuntzan aurrera egiteko eta bioteknologian aplikazio berriak irekitzeko,” adierazi du Raúl Pérez-Jiménezek, Ikerbasque ikertzailea eta CIC bioGUNEko Biologia Sintetikoko taldearen arduraduna denak.

Proiektuaren helburuak dira mila nukleasa-sekuentzia baino gehiago ebolutiboki berreraikitzea, antzinaroko aldaeren karakterizazio funtzionala DNA eta RNA substratuetan, egitura-analisiak egitea, eta gene-edizio zehatzeko aplikazioak garatzea (adibidez, esclerosi lateral amiotrofikoan (ELA)) zein Streptococcus agalactiae bezalako patogenoentzako diagnostiko molekularrak.

Proiektuak 1.000 entzima aitzindari baino gehiago berreraikitzea eta bariante kimera berriak diseinatzea aurreikusten du, PAM-etik askeak diren gene-edizio sistemak eta diagnostiko eramangarri eta sentikortasun handikoak garatzeko helburuarekin.

CIC bioGUNE eta Biofisikaren parte-hartzeak Euskal Herriko ekosistema biomedikoaren rola sendotzen du, biologia molekularrean eta bioteknologian erreferente gisa, oinarrizko ikerketa zein terapia geniko berrien, diagnostiko teknologia irisgarrien eta osasunerako irtenbide jasangarrien garapena bultzatuz.