NEIKERek segurtasun biologiko handiko beharrezko instalazioak berritu ditu bioeuspen neurri bereziak behar dituzten patogenoekin lan egiteko

Zentro teknologikoak bere 3. mailako euspen biologikoko eraikina guztiz berrituko du (NCB3), non animalien osasunari buruzko ikerketa ildo nagusietako batzuk garatzen baititu

Zentroak 180 m²-rekin handituko ditu bere instalazioak 853 m²-ra iritsi arte, arlo desberdinak berrantolatzeko eta, aldi berean, segurtasun eta bioeuspen sistema aurreratuak optimizatzeko

Instalazio hauek, azalerari dagokionez, antzeko ezaugarriak dituzten hirugarrenak dira estatuan, eta erreformaren ondoren Europako buruan egongo dira

Lanak 2025eko martxora arte iraungo du eta 4.795.000 euroko kostua izango du

3. mailako euspen biologikoko instalazioak (NCB3) erraz transmititzen diren eta infekzio larri eta potentzialki hilgarria eragin dezaketen agente patogenoekin lan egiteko biosegurtasun baldintza egokiak dituztenak dira, izan ere, haiei aurre egiteko neurri prebentiboak eta/edo terapeutikoak daude.

Agente patogeno horietako batzuek tuberkulosia, hegazti gripea eta antzeko gaixotasunak eragin ditzakete, zeinak gaixotasun zoonotikoak diren (gizakiei eta animaliei eragiten diete). Instalazio horiek bereziki diseinatuta daude bertatik ez dadin ezer atera tratamendu egokirik gabe, izan airea, efluenteak, materialak edo ekipoak, baita langileak ere. Horregatik, bereziki garrantzitsuak dira airea iragazteko eraginkortasun handiko iragazkiak dituzten ekipoak (HEPA), edo efluenteak tratatzeko instalazioa, tratamendu termikoaren eta/edo kimikoaren bidez efluenteetan dagoen edozein patogeno inaktibatzeko gai dena, efluenteak askatu aurretik. Hala ere, kontuan izan behar da egiturazko alderdi teknikoez gain, laborategi horiek lan protokolo zorrotzak eta langileen entrenamendu espezializatua behar dituztela.

2002az geroztik, eta behi eroek eragindako osasun alertarekin bat eginez, Basque Research and Technology Alliance (BRTA) erakundeko kide eta Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elikagai Politikako Sailburuordetzaren mendekoa den NEIKER zentro teknologikoak NCB3 instalazioak ditu Zamudio/Derio Campusako Euskadiko Parke Teknologikoko egoitza nagusian. Laborategiaren barruan, zentroko langileek animalien osasunari lotutako hainbat ildotan lan egiten dute: txertoak bilatzea, diagnostiko teknikak hobetzea edo patogenoak detektatzea, Euskadik gaixotasunak zaintzeko eta desagerrarazteko bete beharreko programen esparruan, betiere biosegurtasun eta bioeuspen parametrorik zorrotzenak betez.

“Azpiegitura horri esker, azken bi hamarkadetan abeltzaintzaren sektorean izandako osasun krisi garrantzitsuenetako batzuei erantzun ahal izan diegu, hala nola entzefalopatia espongiforme kutsagarriek -behi eroen gaitzak- edo hegazti gripeak eragindakoei”, Joseba Garrido NEIKEReko Animalien Osasun Departamentuko arduradunak azaldu duenez.

Testuinguru horretan, zentroak 3. mailako bioeuspen instalazioen erreforma integrala hasi berri du. Obrek 2025eko martxora arte iraungo dute, 4.795.000 euroko kostua izango dute eta instalazioaren azalera 853 m²-ra arte handitzeko aukera emango dute, aldi berean bertako biosegurtasun eta bioeuspen sistemak eta ekipoak berrituz.

Handitzearekin batera, lan eremuen banaketa ere berrituko da, egungo premietan oinarrituta. “Gaur egun, laborategia azalera ireki bat da. Banaketa berriarekin bost laborategi independente lortuko ditugu, instalazio berean hainbat lantalde sartzeko, barnekoak zein kanpokoak, azalerari ahalik eta etekinik handiena ateratzeko”, zentroko Animalien Osasun Departamentuko arduradunak adierazi duenez.

Laborategiez gain, esperimentazio gunea ere eraberritu egingo da. Laborategiko animaliei eskainitako eremua (saguak, akuriak edo untxiak) eta tamaina handiagoko beste animalia batzuei eskainitakoa bereizi egingo dira, instalazioak egungo araudira eta beharretara egokituta. Animalia eredu horietan lan egitea funtsezkoa da zentroaren zenbait ikerketa ildo garatzeko, Zientzia eta Teknologiaren Euskal Sareko eta BRTAko beste kide batzuek ere erabiltzeaz gain. Ildo horretan, zentroak hainbat hamarkadatako expertisea du txertoen ikerketan, diagnostikorako protokoloetan eta patogeno horiek kontrolatzeko tresna berrietan lanean.

Biosegurtasuneko erreferentea

Eta ahaztu gabe horrelako instalazio batean kontuan hartu behar diren alderdi garrantzitsuenak: biosegurtasuna eta bioeuspena, ez delako patogenorik laborategitik atera behar tratamendu egokia jaso gabe.

Alde horretatik, instalazioak jauzi handia egingo du maila teknikoan, bioeuspena ziurtatzen duten egungo sistemen ordez azken belaunaldiko ekipo berriak jarriko baitira, energetikoki efizienteagoak, eta hori oso garrantzitsua da kontuan hartzen badugu etengabe funtzionatzen duten instalazioak direla, kanpokoarekiko presio negatiboa mantendu ahal izateko. Horrek esan nahi du, une oro, instalazioa lanean ari dela, ezer ez dadin inola ere kanpora atera tratamendu egokirik gabe, ezta airea ere, ezta barneko istripuak gertatzen direnean ere. Beraz, azpiegiturak klimatizazio eta iragazki sistema berriak izango ditu, oso garrantzitsuak 3. mailako laborategietan, baita efluenteak tratatzeko instalazio berri bat eta, azkenik, errausteko labe berri bat ere, hondakin solido organikoak errauts bihurtzeko, dagoeneko arrisku biologikorik gabe.

Ekipo kritikoak, hala nola airea iragazteko eta girotzeko ekipoak, efluenteak tratatzeko instalazioa edo ate bikoitzeko autoklabeak erredundanteak izango dira, eta, beraz, matxurak sortu arren, jarduera mantendu ahal izango da biosegurtasuna eta bioeuspena arriskuan jarri gabe, eta hori hil edo bizikoa da, kontuan hartuta instalazio horietan iraupen luzeko azterlanak egiten direla eta esperimentuak ezin direla eten.

Pertsonen taldeari dagokionez, horrelako instalazio bat kudeatzeko langile espezializatuak behar dira, hala nola bere jarduera NEIKERen garatzen duen ikerketa taldea, eta horrek instalazioaren funtzionamendu optimoa eta I+G+B proiektuen garapen egokia bermatzen ditu, biosegurtasunaren ikuspegitik.

Azpiegitura horri esker, NEIKERek bi hamarkada baino ez ditu behar izan erreferente bihurtzeko animalien osasuneko ikerketaren eta diagnostikoaren esparruetan. Bere instalazioak, azalerari dagokionez, antzeko ezaugarriak dituzten hirugarrenak dira estatuan, eta erreformaren ondoren Europako buruan egongo dira, dituzten ezaugarri teknikoengatik. 2015etik, NEIKER RE-LAB Alerta Biologikoko Laborategien Sarea osatzen duten hamabi zentroetako bat da, zeinaren zuzendaritza Espainiako Gobernuko Zientzia eta Berrikuntza Ministerioaren esku utzi baita, Carlos III.a Institutuaren bidez; zentroek laguntza operatiboa ematen diote agente biologikoek eragindako arriskuei eta mehatxuei aurre egiteko Segurtasun Sistema Nazionalari.