CIC energiGUNEren jarduera nabarmena izan zen berriro 2024an, bere ekoizpen zientifikoari, hedapenari, aintzatespenei eta proiektuen hazkundeari esker

SCImago ranking ospetsuaren arabera, joan den ekitaldian euskal zentroa energiaren arloko munduko ikerketa-fundazio garrantzitsuenetakoa izan da, eta planetako ikertzaile garrantzitsuenetako 5 ditu, Michel Armand irakaslea, CIC energiGUNEko elektrokimikaren arloko ohorezko zuzendari zientifikoa buru dela

2024an, CIC energiGUNEk 130 argitalpen baino gehiago erregistratu zituen (horien % 95a Q1ean), eta 63 proiektu publikotan parte hartu ere –horietako asko gauzatzen ari dira oraindik–, 39 familia baino gehiagoko patente zorro bat sortuz; Huawei, LG Chem, Apple, Samsung edo CATL bezalako enpresek izan dute horien berri

CIC energiGUNEk, energia elektrokimikoaren biltegiratzean eta bihurketan eta energia termikoaren biltegiratzean eta bihurketan erreferentea den euskal ikerketa-zentroak, sendotu zuen 2024an bere posizio nabarmena energiaren arloko ikerketaren nazioarteko testuinguruan, ekoizpen zientifiko handiago batean eta proiektu berrietan oinarrituta. Zehazki, zentroak 63 proiektu publikotan parte hartu zuen iaz, Europan, Euskal Autonomia Erkidegoan eta Estatuan. 2024an, SCImago rankingaren arabera, energiaren alorrean munduko ikerketa-fundazio garrantzitsuenetako bat bihurtu zen.

“Gure lana eragin argia eta zuzena sortzen ari da Euskadiko zientzia, berrikuntza eta ekintzailetza zientifikoko ekosistema indartzeko, eta hori funtsezkoa da energia-trantsizioak ikerketatik eta garapenetik dituen erronkei eraginkortasunez aurre egiteko”, adierazi du Nuria Gisbert CIC energiGUNEko zuzendari nagusiak. “Eragin hori gure kolaborazioen gorakadan eta gure spin-offen ekosistemaren (Basquevolt eta Bcare) jarduera gero eta handiagoan islatzen da, gure lanaren inpaktu industrialari eta sozialari ekarpen nabarmena egiten baitiote”, azpimarratu du.

2024ko abenduaren 31n jasotako datuen arabera, euskal zentroak 130 argitalpen baino gehiago erregistratu ditu, eta Q1 ratioa (eragin handiko argitalpenak) guztizkoaren % 95etik gorakoa da. Era berean, joan den ekitaldiko jardueraren balantzeak erakusten du patenteen zorroak gora egin dela, 39 familia baino gehiagorekin, eta Huawei, LG Chem, Apple, Samsung edo CATL bezalako enpresek horien berri izan dute.

Lorpen horiek izateko, funtsezkoa izan da, berriro ere, CIC energiGUNEko taldearen lana. Taldea 200 profesional baino gehiagok osatzen dute, eta 2024an, berriro ere, erakunde zientifiko nagusien nazioarteko aintzatespena jaso du. Ildo horretan, gogorarazi behar da CIC energiGUNEko bost ikertzaile berriro agertu direla 2024an Stanfordeko Unibertsitateko munduko zientzialari eragin handikoenen zerrendan. Ranking of the World Scientists-ek Michel Armand, CIC energiGUNEko elektrokimikaren arloko ohorezko zuzendari zientifikoa, aipatzen du Euskadiko maila guztietako ikertzaile garrantzitsuen gisa, baita Espainiako energiaren arloko lehen zientzialari gisa ere.

Hauek dira rankingean sartutako CIC energiGUNEko beste lau kideak: Elena Palomo, Energia Termikoaren Biltegiratze eta Bihurketa Arloko Zuzendaritza Zientifikoko arduraduna eta Ikerbasque Professor, eta Ingeniaritza Mekanikoaren arloko Euskadiko ikertzaile garrantzitsuena; Montse Casas-Cabanas, Energia Elektrokimikoaren Biltegiratze eta Bihurketa Arloko Zuzendari Zientifikoa eta Ikerbasque Research Professor; Javier Carrasco, Modelizazio eta Simulazio Konputazionaleko taldeko burua; eta Yaroslav Grosu, Fenomeno Interfazialen eta Medio Porotsuen taldeko burua.

Michel Armanden kasuan, gainera, aipatu behar da munduko ikertzaile eraginkorrenetakoa dela berriro ere –5. urtez jarraian– Clarivate Analytics-en “Highly Cited Researchers” urteko txostenean. Talentua erakartzearen eta sustatzearen aldeko apustu sendoa. Hori indartu egin da Montse Casas-Cabanas Zuzendari Zientifiko berri izendatuta, eta “Katalisirako Modelizazio Atomistiko eta Molekularreko Talde” berriaren buru izateko Max García-Melchor Ikerbasque Professorea gehituta.

Bestalde, 2024an euskal zentroak baterien Europako ekosistemaren barruan erreferentziazko eragile gisa duen lekua sendotu zuen, Gasteizen balio erantsi handiko ekitaldiak eginez, hala nola ISSECap 24 Nazioarteko Sinposioa. Kongresu horrek superkondentsadoreen aditu handiak Arabako hiriburuan biltzea lortu zuen astebetez, osagai horiek nazioartean ikertzeko jarraibideak eta joerak ezarriz. Sinposio handi horrekin batera, beste 30 kongresu eta hedapen-ekitaldi baino gehiago egin dira, zentroak hainbat testuinguru zientifiko eta sozialetan garatutako zientzia sustatzeko.

CIC energiGUNE funtsezko eragilea izan da baterien etorkizuneko ekosistema definitzeko ere, eta modu aktiboan hartu du parte “The International EPD System” erakunde ziurtatzaile liderrak bultzatutako “Ekipo elektronikoak eta elektrikoak, eta osagai elektrikoak” egiteko Product Category Rule (PCR) berriaren elaborazioan. Arau hori ingurumen-irizpide berrien arabera argitaratzen den lehen PCRa da, eta produktuaren ingurumen-adierazpena lortu nahi duten fabrikatzaileek beren gailuetarako aplikatu beharko dute. Andrea Casasek, CIC energiGUNEko jasangarritasun arduradunak, leku garrantzitsua bete du arau honen sorreran.

Europako proiektuak

Europako proiektuei dagokienez, 2024an euskal zentroa buru den WASTE2H2 jarri zen abian, Europako beste bost erakunde eta enpresaren parte hartzearekin. Hidrogeno garbian eta zero emisio garbiak dituzten balio erantsi handiko karbonozko materialetan hondakin plastikoak balioztatzeko metodo berritzailea da. Proiektua Europako Batzordearen EIC-Pathfinder-Open 2023ko deialdiaren bidez finantzatu da.

Era berean, iaz amaitutzat eman zen Europako SAFELiMOVE proiektua –2020ko urtarrilean abian jarria–. Aurrerapen esanguratsuak lortu ziren gailu eraginkorragoak eta jasangarriagoak fabrikatzeko eta elektromugikortasuna bultzatzeko erabakigarriak izango diren egoera solidoko baterien esparruan. Proiektu horren buru CIC energiGUNE izan da, eta Europar Batasunak finantzatu du, Horizonte Europa programaren bidez.

Euskal zentroak 2024an lortutako beste mugarri batzuek zerikusia izan zuten lehen aldiz, lurrunketa fisikoko prozesu berritzaile baten bidez 7 mikrako lodiera baino ez duen sodiozko anodo metaliko baten fabrikazioarekin. Aurrerapen zientifiko-teknologiko hori Estatuko Berrikuntza Agentziak finantzatutako TOPSIDES proiektuaren barruan dago, eta egoera solidoko bateria malguen fabrikaziorako atea irekitzen du, sodio anodo mehea funtsezko pieza gisa hartuta, gaur egun grafitoa erabiltzen duten elektrolito likidoa duten baterien aurreko alternatiba seguruagoa, merkeagoa eta txikiagoa errazteko.

Nabarmentzekoa izan zen, halaber, egoera solidoko baterietarako lehen gelaxka osoak halurozko elektrolitoarekin mihiztatzea lortu izana, izan ere, abiazio elektrikoa garatzeko funtsezko pieza izango direla uste da. Lorpen hori euskal zentroa buru den eta EBk Horizonte Europa programaren bidez finantzatuta dagoen Europako HELENA proiektuaren barruan dago.

Oraintsuago, euskal zentroak jakinarazi du fluorrik gabeko litio-metal baterietarako elektrolito berritzaileen garapena bultzatuko duela, eta horrek haien eraginkortasuna eta, batez ere, jasangarritasuna hobetuko dituela, ingurumen inpaktua murriztuko baitu. Ekimen hori abian jartzearen ondorio zuzena da Juan Forero-Saboya CIC energiGUNEko doktoretza ondoko ikertzaileari Marie Curie (MSCA) beka bat eman izana NoF-LIME proiektua abian jartzeko. Proiektuaren buru euskal zentroa da, eta Boston College eta Massachusetts Institute of Technology (MIT) erakundeek laguntzen dute.

Konpromiso soziala

Pertsonekin eta bokazio zientifiko-teknologikoen sustapenarekin duen konpromisoaren esparruan, CIC energiGUNEk parte-hartze aktiboa izan zuen STEM Women edo Emakume eta Neska Zientzialarien Nazioarteko Eguna bezalako ekimenetan, eta azoka ludiko-zientifiko bat antolatu zuen 12 eta 16 urte bitarteko umeentzat, Gasteizko Salburua Gizarte Zentroan.

Ildo horretan, nabarmentzekoa da Nuria Gisbert zuzendari nagusiak WITHen, goi zuzendaritzan emakumeen talentua sustatzen duten zuzendariek eta exekutiboek osatutako sarearen, “Emakume Liderrak 2024” saria jaso zuela.