Ikertzeko euskal bioteknologia (onak) kalamuaren erabilera farmakologikoak

Espainiako Medikamentu eta Produktu Sanitarioen Agentziak (AEMPS) baimena eman dio Aleovitro bizkaitarrari industria farmazeutikora edo kosmetikora zuzendutako landare-barietate kimiko berriak ikertzeko

Espainian, mota horretako ikerketetarako beste 14 erakunde eta zentro bioteknologiko baino ez daude baimenduta

Kalamuan oinarritutako sendagaien Europako merkatua 2.400 milioi euro inguru mugitzea aurreikusten da 2024an

Aleovitro Bizkaiko bioteknologia-enpresak, Nekazaritza Zientzien Institutuarekin batera (Zientzia Ikerketen Kontseilu Gorenean (CSIC), Espainiako Medikamentuaren Agentziaren baimena lortu du kalamuaren erabilera farmakologiko berriak ikertzeko, eta, hala, bat egin du onarpen hori duten Espainiako zentro gutxirekin. Aleovitro enpresak kalamuko landareak in vitro lantzen ahalko ditu, kalitate handiko printzipio kimikoak dituztenak, gero farmaziaerabili ahal izateko sendagai berrietan.

Sendagaien eta Osasun Produktuen Espainiako Agentziak (AEMPS) kalamuaren eratorrietan edo osagaietan oinarritutako bi sendagai onartu ditu orain arte. Osasun-azterketak zorrotz kontrolatu ondoren, bi sendagaiek bizi-kalitate hobea eskaintzen zieten gaixotasun arrarako (Len-Gasutat sindromea (SLG) edo esklerosi anizkoitzerako (EM) pazienteei.

Gaur egun, mundu mailan, ikerketa farmakologikoko eta kosmetikoko ildo ugari garatzen ari dira kalamuaren deribatuekin. Produktu horiek hurrengo urteetan onets litezke. Hain zuzen, kalamutik eratorritako farmazia-produktuen merkatua, hedatze frankoan, Europan 2.400 milioi eurotik gorako merkatura irits liteke 3 urte pasatxoan.

Kalamuaren deribatu horiek lortzeko, gainbegiratze- eta jarraipen-kontrol zorrotzak egin behar dira. Baina, horrez gain, beharrezkoa da kalitate-estandar oso altuak dituen lehengai bat, bere printzipio kimikoetan, baina, batez ere, estandar oso homogeneoak eta egonkorrak dituena bere produkzio komertzialari begira. Europan laborategi gutxi batzuek bakarrik dute baimena lehengai hori emateko.

Aleovitro baimena

Hain zuzen ere, AEMPSek baimena eman berri dio Bizkaiko Aleovitro bioteknologikoak eta Nekazaritza Zientzien Institutuak (CSIC) osatutako lan-talde bati. Espainian beste 14 laborategik baino ez dute baimen hori ikerketa-zentro handiei edo multinazionalei lotuta, gehienak.

“Gu bezalako mikropyme bat maila horretako baimena lortzeko gai izatea oso gertaera adierazgarria da, eta, zeharka, orain arte solairuen eremuan ez genuen ospea eta nazioarteko dimentsioa eman dizkigu”, onartu du Eneko Ochoak, Aleovitroko bazkideak.

Derion, BIC Bizkaia enpresa-azeleragailuan, 2014. urtean sortutako ‘startup’ bat da. Aleovitro, besteak beste, masa-espektrometria eta mikrohedapena (hau da, “in vitro”) erabiliz, mota guztietako landareak lantzen ditu bere teknologia erabiliz, eta, hala, RIS3 Euskadi espezializazio adimenduneko estrategiaren barruko jarduerak ikertzen ditu, bai landare usaintsu eta/edo sendabelarrei buruzkoak, bai bereziak bai galzorian daudenak.

Onartutako proiektuarekin, lantaldeak —bi erakundeotako kimika organikoan eta biologian espezializatutako lau profesionalek osatua— kalamu-landare berri batzuk lortu nahi ditu (“kimiotipo elite” izenekoak), eta “in vitro” landuko dira Aleovitro enpresaren instalazioetan.

Kalamuaren deribatuen osagai egokienak etorkizuneko tratamendu farmakologiko edo kosmetikoetarako aztertzea da asmoa, eta, aldi berean, landare-ehunak ikertzea, gaixotasunik gabeko landareak eta kimikoki egonkorrak eta estres-egoera desberdinekiko erresistenteak direnak (luminikoa, hidrikoa eta abar) haz daitezen).

Orain Bizkaian ikertuko diren landare berri horiek konposizio jakin bat izan beharko dute beren printzipio aktiboetan (behar diren erabilera farmakologiko edo kosmetikoetarako egokiak), eta egonkorrak izan beharko dute kanabinoide-deribatuen ekoizpenean, hainbat labore-baldintzatan; ondoren, erregistratu eta adimenez babestu beharko dira, etorkizunean tratamendu farmakologikoetan erabiltzeko, eta hori izango da orain hasten diren ikerketen oinarria.

Aleovitroren zazpi urteko ibilbidean, Bizkaiko bioteknologiari esker, hainbat landareren osaera kimikoari eta ondoren in vitro landatzeari esker, desagertzeko zorian dauden Sierra Nevadako (Granada) landareak salbatu dituzte boilur-espezieak hobetzeko, edo Euskadin artisau-garagardoak egiteko lupulu autoktonoa aurkitu eta ekoizteko.