Euskadiko Teknologi Parkeen Sareko enpresek eta teknologia-zentroek bat egin dute Covid-19aren aurkako konponbideen bilaketarekin

Hasi bio-osasunaren sektoretik eta fabrikazio gehigarrian (3D) espezializatutako enpresetaraino, denak ari dira buru-belarri osasun sektoreari lagundu beharrez

Antolakundeak elkarlanean dabiltza sinergiak sortzeko eta zenbait produktu eta lehengai aurkitzeko dauden zailtasunak konpentsatzeko

Euskadiko Teknologi Parkeen Sarea, bertan biltzen diren 544 enpresa, 43 teknologia- eta ikerketa-zentro eta 18.489 langileekin batera, buru-belarri ari da lanean, bere ezagutzen eta esperientziaren bitartez Covid-19ari aurre egingo dioten konponbide materialak aurkitzeko. Azken asteotan, sare osoa aktibatu da osasun larrialdiari aurre egiteko, eta zenbait kasutan ohiko produkzioa ere aldatu dute, lehentasuna emateko koronabirusaren aurkako borrokari.

Bio-zientzien eta osasunaren sektoreak, Euskadiko Teknologi Parkeen Sarean presentzia handia duenak, koronabirusaren aurkako lanari ekin dio ikuspegi desberdinetatik. Baina beste sektore batzuk ere inplikatu dira, hala nola, manufakturan eta fabrikazio gehigarrian espezializatutako enpresak. Denen artean, arazoaren alderdi desberdinak lantzen ari dira, besteak beste, nola sortu osasun arloko profesionalak babesteko elementuak, nola sortu eta garatu koronabirusa detektatzeko testak, eta nola eratu komunikazio-zerbitzuak eta komunitateak pandemiari aurre egiteko.

Osasen bezalako enpresak atsedenik gabe ari dira lanean koronabirusaren diagnostikoan. Enpresa horrek gaixotasun desberdinekin lotutako analitoak identifikatu eta monitorizatzeko Point of Care (PoC) gailuak egiten ditu, eta orain lanean ari da Covid-19aren markagailuak ahalik eta azkarren detektatuko dituen dispositibo bat sortzeko. Dispositibo berri horrekin posible izango da analisiak egitea arreta-puntuan eta paziente larrien diagnostiko goiztiarra ahalbidetzea.

Arlo horretan baita ere, Progenika Biopharma bere TMA teknologian (transkripzio bidezko anplifikazioa) oinarritutako diagnostiko-metodo bat garatzeko prozesua azkartzen ari da. Teknologia horrek birusa detektatu dezake PCRetan (polimerasaren kate-erreakzioa) oinarritutako teknikek adinako sentsibilitatearekin. Progenika elkarlanean ari da bere matrizeko (Grifols) hainbat alorrekin, kit horren amaierako baliozkotzea helburu harturik. Kit horiek automatikoki prozesatuz, ekipo bakoitzarekin 1.000 lagin baino gehiago aztertu ahal izango dira. Test hori eskuragarri egongo da datozen asteetan. Bestalde, Grifols matrizea sendatutako gaixoen plasma erabiltzen hasi da entseguetan, Espainiako Medikamenduaren Agentziarekin eta FDArekin (AEBak) batera.

Histocell bizkaitarrak ere HC016 terapia zelularreko sendagaiarekin saiakuntza kliniko bat hasi du SDRA (arnas distres akutuaren sindromea) duten pazienteetan, hori baita Covid-19 infekzioaren konplikaziorik larriena. Larri ospitaleratutako pertsonen% 40k baino gehiagok SDRA garatzen dute, eta% 50 inguruk maila ertain-larriko SDRA garatzen dute. Histocellek urteak daramatza HC016 sendagaia garatzen, ingurune oso inflamatorioetan bizirauteko diseinatutako ehun adiposotik lortutako zelula ama helduetan oinarrituta, eta, beraz, zelula mesenkimal tradizionalek baino potentzial terapeutiko handiagoarekin. Histocellek dagoeneko frogatu du HC016 zelulen eraginkortasun aurreklinikoa bizkarrezur-muineko lesio akutua duten pazienteengan. Orain, Medikamentuaren Espainiako Agentziak onartutako saiakuntza klinikoa, SDRA duten pazienteei HC016 zain barruan emateko, Biocruces Bizkaiarekin lankidetzan egingo da. Helburuak hauek dira: pazienteari SDRA egoera gainditzen laguntzea, hilkortasun tasa txikitzea eta epe ertain-luzean biriken ehunean eragindako kalteak gutxitzea. Datozen asteetan hasiko dira saiakuntza kliniko hori egiten 26 gaixotan.

Viralgen, gaixotasun arraroak tratatzeko terapia genikoko sendagaiak (bektore biralak) fabrikatzen dituen farmazia-laborategia, Covid-19rekin lotutako proiektu bat garatzen ari da. Euskal herritarren monitorizazio eraginkorra eta kostu efizientekoa lortzen saiatzen da, arazoari modu integralean heldu ahal izateko. Horretarako, adimen artifizialean oinarritutako diagnostiko- eta monitorizazio-sistema bat ezartzen du; test sendo bat identifikatzen du ikuspegi kliniko, tekniko eta operatibo batetik; eta birusarekiko immunitate-ziurtagiri digital pertsonal bat sortzen du, biztanleria gizarte- eta lan-bizitzan modu kontrolatu eta seguruan birgizarteratzeko.

Halaber, CIC bioGUNE eta CIC biomaGUNE ikerketa kolaboratiboko zentroek (biak Basque Research and Technology Alliance-BRTA sareko kideak) euren ahalmenak jarri dituzte osasun sektoreko premien zerbitzura. CIC bioGUNEk, etorkizunerako medikuntza zehatzagoa garatzea helburu duen zentroak, euskal osasungintzaren zerbitzura jarri ditu bere azpiegitura zientifiko-teknologikoak, besteak beste, laborategi bat eta bio-segurtasuneko zortzi kabina, denbora errealeko 4 PCR eta amaierako puntuko 25 PCR.

Bestalde, biomaterialetan espezializatutako CIC biomaGUNE zentroak Covid-19 laginentzako garraiobide biral bat prestatu du Osakidetzari laguntzeko milaka hodirekin lanean ari diren zazpi pertsonako lantalde batekin, oso zaila baita garraiobide biral hori merkatuan aurkitzea. Aldi berean, Numiotech enpresa lanean ari da haizagailu mekaniko bat eskala handian fabrikatzeko, eta gaixotasunaren inguruko 16 ikerketa-proposamen inguru bidali ditu, une honetan ebaluatzen ari direnak.

Graphenea enpresa donostiarrak (mundu mailako liderra grafenoa darabilen teknologian) aldi baterako aldatu ditu bere zereginak, egunean 500 litro hidrogel ekoizteko esterilizazio handieneko teknologiekin eta goi-mailako langile espezializatuekin hornituriko bere laborategietan. Era berean, grafenozko materialak eskaini dizkie koronabirusaren aurka borrokatzen ari diren nazioarteko ikerketa-zentro batzuei.

Industria farmazeutikorako azido hialuronikoz eginiko nano-hidrogeletan espezializatutako I+Med ETE arabarrak ere aldatu egin du bere eguneroko jarduna. I+Med enpresak alde batera utzi du bere fabrikazioa eta egunean 20 litro hidro-alkohol ekoizten ari da ospitaleei emateko. Enpresa horrek posible izan du bere produkzioa egokitzea bere azpiegiturei eta lantaldeari esker, baina baita ere Arabako Urteaga enpresa kimikoak materialak eman dizkiolako.

Gaixotasunen tratamendurako produktu-sortzaileak hornitzen dituen A3Z advanced enpresa bizkaitarrak bere laborategia eskaini du biozida eta biruziden eta Covid-19aren kontrako botiken kalitate-kontrolerako entseguak egiteko. Kalitatearen Kudeaketa eta Erregulaziorako bere Unitatea ere eskaini die osasun langileentzako teknologiak, materialak edo babes-ekipoak garatzen ari direnei eta homologatzeko arazoak dauzkatenei.

Bestalde, fabrikazio gehigarrian diharduten enpresak osasun arloko profesionalentzako babes-materialen sorkuntzan laguntzen ari dira. Fabrikazio gehigarrian espezializatutako Mizar Additive Manufacturing enpresa arabarrak (Alcor taldea) astean 1.000 maskara, 4.000 bisera eta arnasgailuentzako balbulak ekoizten ditu 3Dn. Era berean, datozen asteetan prest egongo den arnasgailu bat garatzen ari da 3D teknologia erabiliz. Ingeniaritza eta fabrikazio gehigarriko konponbideak egiten dituen Optimus 3D enpresak, berriz, biserak eta arnasgailuentzako egokitzaileak fabrikatzen ditu, eta 3D arnasgailua zertifikatzeko zain dago, berak ere parte hartu baitu garapenean.

Informazio eta komunikazio teknologiei dagokienez, M2M komunikazio konponbideetan espezializatutako Erictel enpresak App COVID-19.EUS garatu du Eusko Jaurlaritzarekin batera. Aplikazio horren helburua da hiritarren sare bat sortzea koronabirusari eusten laguntzeko, laguntza emanez birusaren prebentzioan, detekzioan eta jarraipenean.

EIKT sektore horretan bertan, Ibermáticak irtenbide globala garatu du enpresei eta erakundeei Covid-19ren kudeaketan laguntzeko. Batetik, telelana ezartzen laguntzen du, behar diren bitarteko guztiak urrutiko euskarrian jarriz.

Bestetik, Osakidetzarekin lankidetzan aritzen da hainbat esparrutan: telefono bidezko arreta-zerbitzu bat eskaintzen du, herritarrei koronabirusari buruzko informazioa emateko; ‘chatbot’ bat garatzen du, Euskal Osasun Zerbitzura irits daitezkeen zalantza guztiak argitzeko, gaixotasunaren sintomei buruzko autotest bat eginez, unean-unean gomendio egokienak ematea ahalbidetzen duena; Aginte Taula adimendun bat eratu du, erabakiak hartzea errazteko; garatu egin du;

Urrutiko gorputz-tenperatura kontrol adimentsuko kamera termikoen bidez neurtzeko plataforma, azkar abiaraztekoa; gainera, konponbideak jarri behar dira sektorean ziber-erasoen aurrean.

Arlo berean, hezkuntza-softwareari eskainitako eta argitalpen akademikoetara bideratutako Orvium startup-ak ikertzaileei eta erakundeei beren lana partekatzen, sarbide irekiko aldizkariak sortzen eta binakako berrikuspena arintzen laguntzen die.

Osasun-krisiaren ondorioz, komunitate zientifiko osoaren eskura jarri du Orvium plataforma, Covid-19ri irtenbidea aurkitzeko aukera emango duten paper zientifikoak berrikusi eta argitaratzeko.

Erabilera horrek ez du inolako kosturik, zuzenean laguntzen du baliozkotze zientifikoan abiadura handitzen eta ondoren zabaltzen.

Euskadiko Teknologi Parkeen Sareak euskal ekonomiari egiten dion ekarpenari dagokionez, esan beharra dago BPGaren % 7,1 sortzen duela, eta enpleguaren % 7,2 eta enpresen zerga-bilketaren % 7,5 suposatzen duela. Baina hiru lurraldeetako parkeen ekarpen nagusia da berrikuntzan egiten duten ahalegin handia. Zehazki, Teknologia Parkeetan kokatutako konpainiek (Euskadiko empresa-sarearen % 0,9) I+G-ko inbertsio osoaren % 38 egiten dute.